«Ξηλώστε το». Είναι η εισήγηση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας προς το υπουργείο Περιβάλλοντος για το υπό ανέγερση –στα θεμέλια βρίσκεται– υπερπολυτελές ξενοδοχείο στο Σαρακήνικο της Μήλου. Η Αρχή, κάνοντας «φύλλο και φτερό» την οικοδομική άδεια, φωτογραφίζει πολεοδομικές κερκόπορτες
ην ανάκληση της οικοδομικής άδειας για την κατασκευή ξενοδοχείου κοντά στο Σαρακήνικο της Μήλου προτείνει η Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Η έρευνα της Αρχής έφερε στο φως πλήθος προβλημάτων, με κυριότερο ότι η έκταση που επρόκειτο να χτιστεί το ξενοδοχείο δεν έχει «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό. Εντοπίζει όμως προβλήματα και στη χάραξη των ορίων αιγιαλού και παραλίας και παραλείψεις του ιδιώτη μηχανικού στην έκδοση της άδειας. Τέλος, προτείνει το υπουργείο Περιβάλλοντος να παράσχει οδηγίες προς τις πολεοδομίες για την υποχρέωση «προσώπου» σε αναγνωρισμένη οδό, κάτι που το ΥΠΕΝ έχει έως σήμερα διακριτικά αποφύγει.
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας πραγματοποίησε έλεγχο στην οικοδομική άδεια του υπό ανέγερση ξενοδοχείου στα Καμίνια (κοντά στο Σαρακήνικο) της Μήλου και σε ακόμη μια οικοδομική άδεια σε γειτονικό οικόπεδο, η οποία δεν έχει ξεκινήσει να υλοποιείται. Πριν από λίγες ημέρες ο έλεγχος ολοκληρώθηκε και το πόρισμα κοινοποιήθηκε στο υπουργείο Περιβάλλοντος, στο υπουργείο Τουρισμού (Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισμού Κυκλάδων, αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση ξενοδοχείων έως κάποια δυναμικότητα), στον Δήμο (συγκεκριμένα στην Υπηρεσία Δόμησης) και στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου. Και βέβαια διαβιβάστηκε στον εισαγγελέα Εφετών Αθηνών για να διερευνηθούν τυχόν αξιόποινες πράξεις.
Ποια είναι τα βασικά σημεία του πορίσματος;
Oπως επισημαίνει η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, στο νησί δεν υφίσταται πολεοδομικός σχεδιασμός πρώτου επιπέδου (πολεοδομικό σχέδιο), άρα δεν υπάρχουν εξειδικευμένοι πολεοδομικοί κανόνες. Η επίμαχη περιοχή είναι χαρακτηρισμένη Καταφύγιο Αγριας Ζωής, όμως το ΥΠΕΝ ουδέποτε θεσμοθέτησε ειδικούς κανόνες για τον περιορισμό της οικοδομικής δραστηριότητας σε αυτήν.
Ωστόσο, στο εν λόγω οικόπεδο δεν επιτρέπεται να χτιστεί τουριστική εγκατάσταση, καθώς δεν διαθέτει «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό, όπως επιβάλλει η νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμηση, αλλά σε αγροτικό δρόμο. «Οι αγροτικές οδοί, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, δεν καθιστούν οικοδομήσιμα τα γήπεδα, εκτός από συγκεκριμένες περιπτώσεις, στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνεται η ελεγχόμενη χρήση τουριστικής εγκατάστασης», αναφέρεται στο πόρισμα. Από το σημείο αυτό προκύπτει σαφής ευθύνη της Υπηρεσίας Δόμησης Μήλου, η οποία στη βεβαίωση όρων δόμησης που έδωσε στις 17 Μαΐου 2024, ύστερα από αίτημα του ιδιώτη μηχανικού, ανέφερε ρητά το οικόπεδο ως οικοδομήσιμο με βάση τη νομοθεσία για την εκτός σχεδίου.
Παρουσιάζει ωστόσο πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η παρατήρηση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας σχετικά με τον τρόπο χειρισμού της υπόθεσης της εκτός σχεδίου δόμησης από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οπως επισημαίνει η Αρχή, «μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2003 (ημερομηνία δημοσίευσης ν. 3212/2003) δεν υφίστατο ρητή μνεία περί αυτού στις κείμενες διατάξεις. Η δε διατύπωση των μεταβατικών διατάξεων του ν. 3212/2003 επέτρεψε τη δημιουργία αμφισημίας ως προς τον χρόνο εφαρμογής της απαίτησης εξασφάλισης προσώπου στην εκτός σχεδίου δόμηση. Η προαναφερθείσα μη κωδικοποίηση και μη αποσαφήνιση των σχετικών διατάξεων δημιούργησε κλίμα διαχείρισης του εν λόγω ζητήματος από τις αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες κατά το δοκούν».
Η στάση του υπουργείου
Το ζήτημα επανήλθε το 2023 μετά την περίφημη απόφαση του ΣτΕ για την Πάτμο (αρ.176/2023), αλλά το υπουργείο Περιβάλλοντος, παρά τις οχλήσεις των πολεοδομιών, εξακολουθεί να «ποιεί την νήσσαν». «Οι πολεοδομίες και οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, ειδικά μετά την υπ’ αρ. 176/2023 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, υπέβαλαν ερωτήματα προς το ΥΠΕΝ σχετικά με το ζήτημα της απαίτησης εξασφάλισης προσώπου επί εγκεκριμένης οδού ως προϋπόθεση οικοδομησιμότητας. Επί του θέματος, κατά τη διάρκεια του παρόντος ελέγχου, το ΥΠΕΝ διατύπωσε προς το ελεγκτικό κλιμάκιο τη θέση ότι οι ΥΔΟΜ οφείλουν να εφαρμόζουν την πάγια νομολογία του ΣτΕ. Πλην όμως, δεν προκύπτει ότι το υπουργείο διαχειρίστηκε το εν λόγω ζήτημα προς την κατεύθυνση διατύπωσης σχετικών οδηγιών προς τις αρμόδιες υπηρεσίες», τονίζεται στο πόρισμα.
Χωρίς «πρόσωπο» – Στο εν λόγω οικόπεδο δεν επιτρέπεται να χτιστεί τουριστική εγκατάσταση, καθώς δεν διαθέτει πρόσωπο σε αναγνωρισμένη οδό, όπως επιβάλλει η νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμηση, αλλά σε αγροτικό δρόμο.
Η πολεοδομία της Μήλου, όχι μόνο επέτρεψε παράνομα τη δόμηση στο συγκεκριμένο ακίνητο, αλλά επέμεινε και στη θέση της όταν της ζητήθηκε από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας να ελέγξει τη νομιμότητα της άδειας (υπενθυμίζεται ότι οι οικοδομικές άδειες εκδίδονται με ευθύνη μηχανικού και δεν ελέγχονται ούτε δειγματοληπτικά, με αποτέλεσμα στην πραγματικότητα η δόμηση στη χώρα μας να είναι ανεξέλεγκτη. Οι ιδιώτες ελεγκτές δόμησης, που από τη νομοθεσία έρχονται κατά τη διάρκεια κατασκευής μιας οικοδομής, ελέγχουν τη σχέση της κατασκευής με την οικοδομική άδεια, αλλά όχι αν είναι νόμιμη η άδεια).
«Η ΥΔΟΜ Μήλου, κατά τον έλεγχο που διενήργησε για τη νομιμότητα της εκδοθείσας οικοδομικής άδειας έκρινε ότι το εξεταζόμενο γήπεδο δύναται να δομηθεί άνευ απαίτησης εξασφάλισης προσώπου επί εγκεκριμένης οδού και διατύπωσε την άποψη ότι οι διατάξεις της υφιστάμενης περί του θέματος νομοθεσίας δεν έχουν κριθεί ως αντισυνταγματικές, και επιπλέον, οι εκάστοτε αποφάσεις του ΣτΕ δεν έχουν τύχει σχετικής ενσωμάτωσης στις ισχύουσες διατάξεις από το αρμόδιο υπουργείο», αναφέρεται στο εν λόγω πόρισμα.
Να σημειωθεί ότι χάρη στη «θεώρηση» της συγκεκριμένης πολεοδομίας, τα τελευταία χρόνια έχουν αδειοδοτηθεί εκατοντάδες κατοικίες και τουριστικές εγκαταστάσεις σε οικόπεδα χωρίς «πρόσωπο» στα τέσσερα νησιά ευθύνης της, δηλαδή τη Μήλο, την Κίμωλο, τη Σίφνο και τη Σέριφο.
Ομως, η απουσία «προσώπου» σε αναγνωρισμένη οδό δεν είναι το μόνο πρόβλημα της εν λόγω οικοδομικής άδειας. Η έρευνα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας αποκάλυψε ότι η άδεια εκδόθηκε (στις 25 Ιουλίου 2024) χωρίς να έχει ληφθεί έγκριση από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής για την αρχιτεκτονική μελέτη (δόθηκε αργότερα και ήταν «γενική»), χωρίς γνωμοδότηση από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού, χωρίς να έχουν επικυρωθεί τα όρια της παραλίας και χωρίς να έχει οριοθετηθεί ένα ρέμα που διατρέχει το ακίνητο. Επίσης, το συγκρότημα αδειοδοτήθηκε περιβαλλοντικά… αποσπασματικά, δηλαδή μόνο ως προς τον αριθμό των κλινών του (που ήταν λιγότερες από 99, άρα έγινε με ένα είδος υπεύθυνης δήλωσης, τις πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις), αλλά χωρίς να ληφθούν υπόψη οι σχεδιαζόμενες εγκαταστάσεις spa.
Ειδικά για το θέμα της παραλίας, η αρμόδια επιτροπή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης «προκύπτει ότι δεν έλαβε υπόψη της τις ιδιαίτερες γεωμορφολογικές συνθήκες της εν λόγω προστατευόμενης περιοχής και περαιτέρω δεν προέβη σε αιτιολογημένη κρίση για τον καθορισμό πλάτους παραλίας μικρότερου του προβλεπόμενου». Αυτό σημαίνει ότι κατά τη χάραξη αιγιαλού και παραλίας, η παραλία ήταν «αδικαιολόγητα» στενή, κάτι που βέβαια είναι εντελώς αντίθετο στην ανάγκη προστασίας του υπέροχου γεωμορφολογικού σχηματισμού της περιοχής.
Βρήκαν «τοίχο» -Η πολεοδομία της Μήλου, όχι μόνο επέτρεψε παράνομα τη δόμηση στο συγκεκριμένο ακίνητο, αλλά επέμεινε και στη θέση της όταν της ζητήθηκε από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας να ελέγξει τη νομιμότητα της άδειας.
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας προτείνει να ζητηθεί από την πολεοδομία η ανάκληση της οικοδομικής άδειας (καθώς και μιας άδειας εργασιών μικρής κλίμακας που εκδόθηκε τον φετινό Ιανουάριο). Περαιτέρω, προτείνει στο υπουργείο Περιβάλλοντος να κάνει σαφές στις πολεοδομίες ότι δεν πρέπει να εκδίδονται οικοδομικές άδειες χωρίς «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό. Και να μεριμνήσει άμεσα για την ολοκλήρωση των αναγκαίων ενεργειών που εκκρεμούν αναφορικά με τη θεσμοθέτηση κανόνων για την προστασία του Καταφυγίου Aγριας Ζωής. Τέλος, ζητεί να γίνει επανακαθορισμός των ορίων της παραλίας.
Η συνέχεια
Το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας έχει τεράστια σημασία τόσο για τα συμπεράσματά του σε σχέση με την εκτός σχεδίου δόμηση, όσο και εξαιτίας της στιγμής που αυτό έρχεται. Κι αυτό γιατί οι εξελίξεις έρχονται τη στιγμή που ολόκληρη η Μήλος χτίζεται, με ξενοδοχειακές μονάδες και κατοικίες προς μίσθωση. Τον περασμένο Φεβρουάριο, έρευνα της «Κ» είχε αποκαλύψει ότι βρίσκονταν σε διάφορα στάδια αδειοδότησης 48 ξενοδοχεία στο νησί – από τότε έχουν λάβει οικοδομική άδεια ακόμη πέντε, εκ των οποίων το ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων με πισίνες μέσα στην προστατευόμενη περιοχή της Αχιβαδόλιμνης. Ανάλογη είναι η κατάσταση και στα υπόλοιπα νησιά αρμοδιότητας της πολεοδομίας Μήλου – στη Σίφνο, για παράδειγμα, πρόσφατα εκδόθηκε οικοδομική άδεια με ανάλογους όρους (χωρίς «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό) για συγκρότημα πολυτελών κατοικιών.
Στο μεταξύ, η προϊσταμένη της πολεοδομίας Μήλου, Eλλη Χωριανοπούλου, εκλεγείσα περιφερειακή σύμβουλος με τον συνδυασμό του περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιώργου Χατζημάρκου, τοποθετήθηκε πριν από λίγες ημέρες αντιπεριφερειάρχης αρμόδια για θέματα περιβάλλοντος και χωροταξίας. Η κ. Χωριανοπούλου έχει πολλάκις υποστηρίξει δημόσια στο περιφερειακό συμβούλιο την άποψη ότι τα οικόπεδα προ του 2003 δεν οφείλουν να έχουν «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό, άποψη που κατέρριψε όχι μόνο το ΣτΕ, αλλά και το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.
Πηγή:kathimerini.gr
