Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Νοτίου Αιγαίου 1 (ΕΘΠΝΑ1), επισημαίνουμε τις παρακάτω παραλείψεις και ανακρίβειεςκαιυποβάλλουμε σχετικό αίτημα τροποποίησης:
1. Ανεπαρκής προστασία περιοχών παγκόσμιας φυσικής και αισθητικής αξίας
Σύμφωνα με την ΕΠΜ (1ο PDF, σελ. 25), μνημεία παγκοσμίου φήμης και μοναδικής γεωλογικής και αισθητικής αξίας όπως το Σαρακήνικο και το Κλέφτικο αναφέρονται ονομαστικά μόλις μία φορά και αποκλειστικά ως γεωλογικά μνημεία.
Στον χάρτη του Παραρτήματος ΙΙ (σελ. 6) παρατηρείται:
• Το Σαρακήνικο χαρακτηρίζεται μόνο ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής,
• Το Κλέφτικο φέρει τον χαρακτηρισμό ΕΖΔ, ΖΕΠ και ΤΙΦΚ,
• Ενώ ολόκληρη η βόρεια ακτογραμμή της Μήλου εξαιρείται πλήρως από τις ζώνες προστασίας, παρότι δέχεται έντονη και αδιαχείριστη τουριστική πίεση.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν οι ακτές του Μύτακα, του Παπαφράγκα και των όμορων σχηματισμών, περιοχές μοναδικής γεωμορφολογίας και οικολογικής ευαισθησίας.
Η θαλάσσια περιοχή που περικλείει αυτές τις παράκτιες θέσεις εμφανίζει:
• επιβεβαιωμένη παρουσία λιβαδιών Posidonia oceanicaυψηλής πιθανότητας (0.8–1.0), σύμφωνα με τον επίσημο χάρτη του EU Maritime Atlas (European Commission): https://ec.europa.eu/maritimeaffairs/atlas/maritime_atlas/#lang=EN;p=w;bkgd=1;theme=631:0.75;c=2706819.469745883,4397763.482974789;z=11
• ανεκτίμητο γεωλογικό ενδιαφέρον, το οποίο δεν έχει καταγραφεί ή προστατευθεί.
2. Αδικαιολόγητη εξαίρεση της βόρειας και βορειοανατολικής ακτής του κόλπου της Μήλου
Παρομοίως, η θαλάσσια ζώνη που περιβάλλει τη βόρεια και βορειοανατολική ακτογραμμή του κόλπου της Μήλου — από την Κάναβα έως τη Νεροδάφνη — εξαιρείται πλήρως, παρά το γεγονός ότι:
• Περιλαμβάνει περιοχές εξαιρετικής οικολογικής, ιστορικής και πολιτισμικής σημασίας:
▪ τον παραδοσιακό οικισμό Κλήμα,
▪ τις Κατακόμβες (παγκοσμίως σημαντικό παλαιοχριστιανικό μνημείο),
▪ την Αρετή και την Καλογερική,
▪ το αρχαίο θέατρο και την αρχαία πόλη,
▪ και τον λιμένα του Αδάμαντα.
• Εμφανίζει υψηλή πιθανότητα παρουσίας λιβαδιών Posidonia oceanica (0.8–1.0), σύμφωνα με τον επίσημο χάρτη του EU Maritime Atlas (European Commission) (παραπομπή στο 1.)
Η Posidonia oceanica αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας (1120) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και κρίνεται κρίσιμη για:
• τη βιοποικιλότητα,
• τη σταθερότητα του πυθμένα,
• την οξυγόνωση και διαύγεια των νερών,
• την προστασία των ακτών από τη διάβρωση.
Η παρουσία της επιβάλλει την ένταξη της περιοχής σε Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ).
- Υποθαλάσσια αρχαιολογική σημασία της περιοχής Αδάμαντας - Αρετή
Η πιθανότητα ύπαρξης υποθαλάσσιων αρχαιολογικών ευρημάτων (π.χ. ναυάγια, τεχνικά έργα, λιθοδομές) στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή μπροστά από τον Αδάμαντα έως και τη Νεροδάφνη είναι ιδιαίτερα αυξημένη και δεν έχει αξιολογηθεί στη μελέτη.
Η αρχαία πόλη της Μήλου βρισκόταν στην πλαγιά ανάμεσα στα χωριά Τρυπητή και Κλήμα, ακριβώς απέναντι από την είσοδο του σημερινού λιμένα. Εκεί βρίσκονται:
• το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο,
• τείχη και κτίσματα της αρχαίας πόλης,
• καθώς και ενδείξεις κατοίκησης από τη Γεωμετρική εποχή (11ος–8ος αι. π.Χ.).
Η άμεση επαφή της αρχαίας πόλης με τη θάλασσα και η ιστορική χρήση του κόλπου ως λιμένα καθιστούν εξαιρετικά πιθανή την ύπαρξη υποθαλάσσιου πολιτισμικού αποθέματος.
3. Το επιχείρημα της ύπαρξης λιμένα δεν ευσταθεί
Η εξαίρεση της περιοχής με επίκληση της παρουσίας του λιμένα του Αδάμαντα δεν είναι θεσμικά τεκμηριωμένη.
Σε αντίστοιχες περιπτώσεις (π.χ. Φολέγανδρος, Σίκινος, Ίος, Αμοργός), οι λιμένες δεν εξαιρούνται από τα όρια του Θαλάσσιου Πάρκου, αλλά εντάσσονται με πρόβλεψη ειδικής ζώνης διαχείρισης, όπως προβλέπεται και από την ελληνική νομοθεσία (ν. 4685/2020).
Η παρουσία λιμένα δεν συνιστά τεκμήριο χαμηλής οικολογικής ή πολιτιστικής αξίας, ούτε λόγο αποκλεισμού της περιοχής από τα όρια του πάρκου.
Αίτημα τροποποίησης της ΕΠΜ:
1. Άμεση ένταξη της βόρειας και βορειοανατολικής ακτογραμμής της Μήλου – από τα Πολλώνια έως τη Νεροδάφνη(βόρεια ακτογραμμή) και από τη Νεροδάφνη έως τον Αδάμαντα (βόρεια/βορειοανατολική ακτογραμμή κόλπου)– στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο, με κατάλληλους χαρακτηρισμούς (ΕΖΔ, ΖΕΠ, ΤΙΦΚ), όπως ισχύει για αντίστοιχες περιοχές σε άλλα νησιά.
2. Εκπόνηση χαρτογράφησης βενθικών οικοτόπων και υποθαλάσσιων αρχαιολογικών θέσεων, με στόχο τη σαφή οριοθέτηση των προστατευόμενων περιοχών, την ενσωμάτωσή τους στο θεσμικό πλαίσιο και την αποτελεσματική διαχείρισή τους.
Η εν λόγω ζώνη συνδυάζει οικολογική, γεωλογική και πολιτισμική μοναδικότητα, και η παράλειψή της από το ΕΘΠΝΑ1 αποτελεί σημαντική θεσμική και ουσιαστική αδυναμία της μελέτης.
